Ο Χρήστος Μπάρμπας είναι ένας μουσικός που αν και νέος, έχει εντρυφήσει βαθιά μέσα στον μυστικό της κόσμο… Έχει έρθει σε επαφή με σημαντικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο που επηρέασαν την πορεία του και τις δικές του αναζητήσεις με τα ηχοχρώματα της Ανατολής και της μεσογείου….
Αλλωστε, το να δουλεύεις και να παίζεις μουσική, να εξερευνείς την μαγεία των ήχων έχοντας έναν άνθρωπο όπως ο Ρος Ντέιλυ δίπλα σου, μιλά από μόνο του … Ωστόσο, η αναζήτηση νέων μαγικών κόσμων είναι διαρκής. Σήμερα Σάββατο μαζί με τους Νέδα, έναν ξεχωριστό μουσικό σχήμα, κάνει στάση στην Αλεξανδρούπολη και μοιράζεται σκέψεις και εμπειρίες ….
- Πες μας λίγα λόγια για τους Νέδα
Οι Νέδα συναντηθήκαμε για πρώτη φορά μετά τις δώδεκα το βράδυ, σε ένα δωμάτιο μελέτης του Μουσείου του Μουσικού Εργαστηρίου “Λαβύρινθος” στο χωριό Χουδέτσι
στην Κρήτη, πριν 3 χρόνια περίπου. Με τα παιδιά, την Βικτωρία Τάσκου, και τον Γιώργο Παπαϊωάννου, γνωριζόμασταν χρόνια και ως φίλοι και ως συν-μουσικοί, αλλά η πρώτη “συνάντηση” που έμελλε να γεννήσει τους Νέδα έγινε τότε.Αργότερα προστέθηκε στην παρέα και ο Παύλος Σπυρόπουλος που παίζει κοντραμπάσο.
Από την πρώτη αυτή συνάντηση, διαισθανθήκαμε όλοι μας ότι υπάρχει μια ουσιαστική συνάντηση και στο παίξιμο μας, μουσικά, η οποία δεν πηγάζει από το ότι ο ένας παίζει ακριβώς όπως παίζει και ο άλλος.Ούτε ότι ο ένας αντιγράφει ακριβώς τον άλλον. Αντίθετα, ο καθένας έχει την δική του μουσική προσωπικότητα και όταν παίζουμε μαζί, όταν ενορχηστρώνουμε τις συνθέσεις μας, δοκιμάζουμε πράγματα κ.λπ.αφήνουμε χώρο ο ένας στον άλλον και περιμένουμε ο καθένας να βρει την θέση που αισθάνεται ότι εξυπηρετεί καλύτερα το σύνολο και τη μουσική.
Τόσο ο Γιώργος στο βιολί, όσο και η Βικτωρία στο ούτι έχουν ένα τόσο ιδιαίτερο, προσωπικό ήχο και τεχνική που τους θεωρώ πραγματικά μοναδικούς μουσικούς τόσο για τα ελληνικά δεδομένα όσο και σε άλλες χώρες που παίζονται αυτά τα όργανα.Δεν είναι συνηθισμένο να βρίσκεις ανθρώπους που να έχουν αναπτύξει μια προσωπική γλώσσα σε αυτό που κάνουν.Σαν αποτέλεσμα, το σχήμα μας μάλλον προς αυτήν την κατεύθυνση θέλει να πορευτεί.
- Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει τους ήχους της μουσικής σας;
Είναι δύσκολο να αποδώσεις χαρακτηριστικά σε ήχους και μουσικές, χωρίς να κινδυνεύεις να μειώσεις -μέσα από ένα απλό όνομα-τη δύναμη που έχει ο ήχος. Αυτή η δύναμη έχει να κάνει ακριβώς και με τη μη-λεκτική φύση του ήχου, αλλά και με το γεγονός ότι ένας μουσικός και ένα σχήμα ακόμη, έχει την ελευθερία να “παίζει” ανάμεσα σε διαφορετικά μουσικά στυλ πειραματιζόμενος συνεχώς και αλλάζοντας.
Αν θα έπρεπε πάντως να περιγράψω την μουσική μας θα έλεγα ότι έμπνευση μας αποτελούν οι παραδοσιακές και κλασικές μουσικές από τον Ελλαδικό χώρο, την Τουρκία, τις Αραβικές χώρες, μέχρι και την Ινδία. Από την άλλη δεν μένουμε σε μια πιστή αναπαραγωγή μουσικών ιδιωμάτων και ηχοχρωμάτων (κάτι που έχει και αυτό ασφαλώς την αξία του μέσα σε κάποια άλλα πλαίσια) αλλά αντίθετα μας ενδιαφέρει η σύνθεση, και με αυτή την έννοια να ασχολούμαστε μενέες πρωτότυπες συνθέσεις, αλλά και ενορχηστρώσειςπου “δένουν” όλο αυτό το υλικόμε έναν τρόπο που μπορεί να ακολουθεί κανόνες που άλλοτε πηγάζουν από την ευρωπαϊκή πολυφωνία, άλλοτε από πιο σύγχρονα ακούσματα, αλλά και πλήθος άλλες τεχνοτροπίες χωρίς να μας ενδιαφέρει απαραίτητα η προέλευση τους.
Εδώ είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του Παύλου, στο κοντραμπάσο, που συνεισφέρει στην... αρμονία του σχήματος.Είναι σπάνιο (αλλά συναντάται πλέον όλο και περισσότερο) ένας μουσικός που παίζει αυτό το όργανο να έχει γνώση και να ενδιαφέρεται για πολλές μουσικές εκτός από την ευρωπαϊκή κλασική.Και είναι θεμελιακό αυτό, για να μπορεί να λειτουργήσει ένα σχήμα, οι μουσικοί να μοιράζονται κάποιες –τουλάχιστον- μουσικές αναφορές.
Σε κάθε περίπτωση ο ήχος μας είναι ακουστικός, φτιάχνουμε μουσική για να ακούγεται ιδανικά σε μικρούς χώρους, με ησυχία, ώστε να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες ο ακροατής να εισπράξει και να ακούσει όλη αυτήν την δουλειά και την αναζήτηση που έχουμε περάσει και εμείς διερευνώντας τον ήχο και την συνύπαρξη αυτών των οργάνων που δεν είναι και η πιο συνηθισμένη: Ούτι, Βιολί, Νέυ, Κοντραμπασο, Φωνή...
- Ποια είναι τα ερεθίσματα για να ανακαλύψετε τις μουσικές του κόσμου;
Μας ενδιαφέρουν εξίσου και οι μουσικές που είναι από άλλους κόσμους, αλλά ακόμη δεν έχουμε βρει μια δισκογραφική εταιρεία για να μας στηρίξει! Πλάκα κάνω. Αλλά ξέρεις, αυτό... ο χαρακτηρισμός (πάλι) “Μουσικές του Κόσμου” μου ακούγεται λίγο περίεργος. Δηλαδή τί, η κλασική μουσική, που τη λέμε έτσι, δεν είναι μουσική του κόσμου; Τί είναι του από-κοσμου; Ή η rockjazzκαι όλα τα άλλα είδη μουσικής ‘με όνομα’ δεν είναι του κόσμου; Η διαφορά ξέρεις ποια είναι; Ότι το 95% των μουσικών που ακούν σήμερα οι άνθρωποι, στην Ελλάδα, για να μην πάμε πιο μακριά, προέρχονται είτε από την μουσική βιομηχανία της Αμερικής και της Αγγλίας, είτε από την πιο κεντρική Ευρώπη. Ο κόσμος μας δηλ. τελειώνει εκεί; Οτιδήποτε είναι έξω από αυτό είναι εξωτικό – παράξενο και άγνωστο;
Άσε που και αυτό που υποτίθεται ότι είναι «ελληνική μουσική» αν ψάξεις λίγο παραπέρα, θα δεις ότι είναι γεμάτο με ρυθμούς και χορούς από την Ανατολία, όπως ζεϊμπέκικο, τσιφτετέλια, καρσιλαμάδες και πάει λέγοντας. Η εμπορική μουσική που ακούγεται στα σκυλάδικα και στα ραδιόφωνα είναι ένας (φτηνός συνήθως)συνδυασμός ακριβώς αυτών των στοιχείων από Ανατολή προσθέτοντας τύμπανα, πλήκτρα και ηλεκτρικό μπάσο για να αποκτήσει έναν αέρα «μοντέρνου» αλλά και ένταση: Όσο πιο δυνατά, τόσο καλύτερα!
Φυσικά, αυτό που ονομάζουμε «ελληνική μουσική» είναι ένα τεράστιο, και πολλές φορές πανέμορφο μωσαϊκό από προσμίξεις, δάνεια και αντιδάνεια και συνεχείς αλληλεπιδράσεις με μουσικούς πολιτισμούς, κοντινούς και μακρινούς, που δημιουργήθηκε και συνεχίζει να εξελίσσεται για πάρα, μα πάρα πολλά χρόνια. Αν «βγάλεις» από την ελληνικότητα οτιδήποτε «ξένο» τότε τί θα μείνει;
Αυτάσαν μια μικρή παρένθεση απλώς για τον όρο. Επειδή προφανώς καταλαβαίνω τί εννοούσες με την ερώτηση, εγώ έχω συνεχώςτην περιέργεια να ανακαλύπτω διαφορετικούς ήχους, διαφορετικές προσεγγίσεις στην μουσική, διαφορετικά ηχοχρώματα. Μεγάλωσα μαθαίνοντας κλασική και μπαρόκ μουσική, κυρίως μέσα σε ένα ωδείο, και ενώ θεωρώ σημαντική και πολύτιμη την εκπαίδευση που έλαβα εκεί, από ένα σημείο και πέρα ένιωθα να με πνίγει κυρίως το περιβάλλον που υπήρχε σε αυτήν τη μουσική, όπως και ο διαχωρισμός ερμηνευτής-συνθέτης-δάσκαλος-μαθητής-σολίστας κ.λπ καθώς και το λίγο “στημένο” κλίμα στις αίθουσες συναυλιών με τις ορχήστρες κ.λπ. Δεν ένιωθα πολύ άνετα με όλο αυτό το κλίμα και δεν ένιωθα ότι είχε να κάνει με κάποιο ουσιαστικό στοιχείο της μουσικής.Περισσότερο -τώρα βλέπω - ότι είναι μια μερίδα της κοινωνίας που αποδίδει στην κλασική μουσική αυτόν τον χαρακτήρα της “σοβαρότητας” και κάποιου –ίσως- ελιτισμού.Αυτό σιγά-σιγά με τα χρόνια βλέπω ότι ίσως αλλάζει.Τουλάχιστον αυτό βλέπω στη Θεσσαλονίκη, την πόλη που μεγάλωσα, ίσως επειδή μπήκαν και καινούργιοι άνθρωποι σε αυτόν τον κύκλο, με άλλες απόψεις.
Έτσι αυτό που ονομάζεις “μουσικές του κόσμου” δεν είναι για μένα μόνο ένα άνοιγμα σε νέους ήχους, αλλά είναι και ένα άνοιγμα πολλές φορές σε διαφορετικές αντιλήψεις για το πώς είναι η μουσική και πώς λειτουργεί. Και ακόμη (και αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον) ένα άνοιγμα και μια γνωριμία με άλλους ανθρώπους από άλλες χώρες, άλλες κουλτούρες, που δεν μοιράζονται απαραίτητα μαζί σου όλα αυτά που εσύ θεωρείς δεδομένα. Αυτή η διαδικασία έχω δει ότισε μένα, αλλά και σε πάρα πολλούς άλλους που την έχουν περάσει, ότι μπορεί να είναι πάρα πολύ δημιουργική, και αν μπορείς να την χρησιμοποιήσεις κατάλληλα, μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις την δική σου θέση, το δικό σου εσωτερικό σημείο, σε αυτό το παγκόσμιο μουσικό στερέωμα.
- Τι σε εμπνέει και τι είναι αυτό που αγάπησες σε αυτό το είδους της μουσικής;
Προφανώς μιλάμε για πολλά είδη μουσικής και για πάρα πολύ διαφορετικές εμπειρίες μέσα από την επαφή με αυτά.Μπορώ να σου πω ένα παράδειγμα από τις πρώτες φορές που άκουσα το όργανο που παίζω τώρα, το Νέυ.Ήταν η ηχογράφηση από έναν αυτοσχεδιασμό από έναν τούρκο μουσικό και ένιωσα, αν μπορώ να το πω, ότι ο ήχος με διαπερνούσε και αισθάνθηκα ένα σφίξιμο στο στομάχι και το διάφραγμα.Ήταν σαν αυτή την μουσική να την ήξερα από πριν, αλλά ένιωθα ότι έπρεπε να ασχοληθώ οπωσδήποτε με αυτόν τον ήχο, και να μπορώ να παίξω και εγώ αυτό που άκουγα.
Για την μουσική και τον ήχο, όπως σου είπα και πριν, θα μπορούσε να πει κανείς και να γράψει χιλιάδες πράγματα, αλλά μάλλον θα είναι πάντα λίγα σε σχέση με τη δύναμη και την ένταση που μπορεί να έχει η επαφή μας με τη μουσική.Έχω ακούσει από πολλούς ανθρώπους, ότι στο άκουσμα μιας μουσικής κατάλαβαν κάτι που έπρεπε να κάνουν στη ζωή τους.Ή ότι άλλαξαν πορεία και άλλαξαν τελείως ρότα, όταν ανακάλυψαν πχ το τάδε όργανο ή την τάδε μουσική.Αυτά είναι πολύ δυνατά πράγματα, και είναι πραγματικότητα, και μπορεί να τα κάνει αυτά η μουσική.Όπως λέει και ο ΡοςΝτέλι αρκεί να της το ζητήσεις... Φυσικά μπορεί η μουσική να παίζει στο background στο αυτοκίνητο ή όταν πλένουμε πιάτα, ή και να την βάζουμε για να ξεσκάσουμε από την δουλειά ή την κούραση ή για να ξεχαρβαλωθούμε στον χορό ή στο ποτό. Απλώς η μουσική μπορεί να κάνει και πολύ πιο σημαντικά πράγματα και να αποκαλύψει, να ‘συντονίσει’στοιχεία μέσα μας που ίσως δεν ξέραμε καν ότι υπάρχουν. Αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει να είσαι διατεθειμένος να εκπλαγείς και να αλλάξεις.
- Έρχεστε για πρώτη φορά στην Αλεξανδρούπολη;
Ναι, ως σχήμα ερχόμαστε πρώτη φορά.Έχουμε παίξει πολλές φορές στη Θεσσαλονίκη, έχουμε φτάσει μέχρι την Ξάνθη και τη Δράμα, αλλά στην Αλεξανδρούπολη θα παίξουμε πρώτη φορά. Χαιρόμαστε πολύ που θα ρθούμεγιατί μέσα από το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης και την κ. Αγγέλα Γιαννακίδου, που διοργανώνουν την συναυλία, γνωρίσαμε ανθρώπους που είναι πολύ αξιόλογοι σε αυτό που κάνουν και αισθανόμαστε ότι υποστηρίζουν αυτήν την “όψη” της μουσικής που εκπροσωπούμε και εμείς. Και ξέρεις δεν είναι εύκολο να διοργανώσεις μια μεγάλη συναυλία, με ένα μουσικό σχήμα που από την μια να πιστεύεις ότι κάνει κάτι που αξίζει, αλλά από την άλλη να μην είναι το μεγάλο όνομα.Είναι τόσο εύκολο να φέρεις κάτι εμπορικό που ξέρεις ότι θα πάει καλά στην πόλη σου και θα “πουλήσει”.Αλλά τί κερδίζουμε έτσι; Περιφέρουμε πέρα δώθε την κουλτούρα της τηλεόρασης και του σκυλάδικου.Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να στηρίζουμε τις πρωτοβουλίες τέτοιων φορέων όπως ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου. Αλλιώς αν είναι να περιμένουμε από το Υπουργείο Πολιτισμού και τους άλλους υπεύθυνους φορείς άστα...
- Το κοινό τι θα ακούσει από εσάς;
Θα παίξουμε συνθέσεις από το πρώτο μας δίσκο, που εκδόθηκε τον Μάιο του 2013, καθώς επίσης και νέα κομμάτια και τραγούδια από το νέο μας δίσκο που θα είναι έτοιμος, αν όλα πάνε καλά, τον Δεκέμβρη που μας έρχεται και πουέχει τον τίτλο «Το Τραγούδι της Νέδας». Πρόκειται για 6 ορχηστρικές συνθέσεις και 3 τραγούδια. Ενώ στον προηγούμενο δίσκο ο ήχος ήταν κυρίως ορχηστρικός, με ένα τραγούδι μόνο στην ισπανική γλώσσα, στον καινούργιο δίσκο πειραματιζόμαστε και με τον ελληνικό στίχο.
- Κατατάσσετε τους ήχους σας στην έθνικ μουσική;
Όχι. Όπως σου είπα και πριν αυτοί οι όροι, αν και υποτίθεται ότι μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε μια μουσική, στην ουσία κάνουν το εντελώς αντίθετο. Επιπλέον, ο όρος “έθνικ”, ακόμη χειρότερα από τις “μουσικές του κόσμου”,εμένα προσωπικά μου φέρνει στο μυαλό φιγούρες να χορεύουν γύρω από ένα τοτέμ, ιθαγενείς στην καραϊβική και ότι άλλο μπορείς να φανταστείς. Αντιπροσωπεύει, νομίζω, ξεκάθαρα την τάση του Δυτικού Πολιτισμού να “εξωτικοποιεί” οτιδήποτε διαφορετικό, και αυτό δεν είναι καθόλου αθώο. Εμπεριέχει ιμπεριαλιστικές απόψεις περί ανώτερων και κατώτερων πολιτισμών με όλα τα παρεπόμενα. Είναι γνωστό ότι οι πρώτοι αποικιοκράτες πρώτα μελετούσαν τα ήθη και έθιμα των λαών που έπειτα... τσαλαπατούσαν, ακριβώς έτσι ώστε να τους γνωρίσουν καλύτερα και να ξέρουνε πώς να τους χειριστούν.
- Οι νέοι σήμερα είναι εξοικειωμένοι με το παραδοσιακό μουσικό ήχο, με τα δικά σας ηχοχρώματα;
Δεν το γνωρίζω ακριβώς. Σίγουρα υπάρχουν περισσότεροι νέοι που παίζουν πλέον αυτά τα όργανα. Τόσο μέσα από τα μουσικά σχολεία, όπως και από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που τα τελευταία διδάσκουν την παραδοσιακή μουσική (πχ. το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη και το Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής στην Άρτα) αλλά και από ένα πλήθος μουσικών σχολών οι αριθμοί μεγαλώνουν. Θεωρώ ότι το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος στην Κρήτη, από εκεί που ξεκίνησαν οι Νέδα, έχει κάνει μια τεράστια δουλειά στο να φέρει σε δημιουργική επαφή νέο κόσμο, αλλά και μεγαλύτερους, με παραδόσεις και σημαντικές μουσικές «σχολές» από όλο τον κόσμο και κυρίως της Εγγύς ανατολής.
Αλλά να σου πω την αλήθεια θεωρώ σημαντικότερο το τί θα κάνουν οι νέοι και οι μουσικοί γενικότερα, με αυτήν τη γνώση. Γιατί αν καταλήγουμε να μιμητίζουμε και να παίζουμε ξανά και ξανά τα ίδια κομμάτια σε όλες τις συναυλίες, σε όλα τα σχήματα, σε όλες τις σκηνές, είτε αυτά είναι ρεμπέτικα, μικρασιάτικα, ρέγκε ή δεν ξέρω τί, με τον ίδιο τρόπο, τότε τί νόημα έχει; Δεν είναι λίγο βαρετό αυτό; Για μένα έχει πολύ πιο ενδιαφέρον οι μουσικοί να παρουσιάζουν –ανάμεσα και σε άλλα πράγματα- την προσωπική τους άποψη για το πώς και τί μπορεί να παραχθεί ως νέα πρόταση στη μουσική. Αφού μελετήσουν και αφομοιώσουν τα στοιχεία μιας μουσικής γλώσσας (στον βαθμό που τους ενδιαφέρει) να καταθέσουν και να στηρίξουν την δική τους πρόταση του τί είναι η μουσική για αυτούς.
Νομίζω ότι αυτό είναι μια πολύ ουσιαστική διαδικασία, τόσο για τους ίδιους τους μουσικούς, όσο και για το κοινό που θα τους ακούσει, ειδικά όταν βρίσκεσαι σε μια κοινωνία όπου οι όροι και οι σχέσεις παρελθόν-μέλλον, παραδοσιακός-σύγχρονος, τοπικός-παγκόσμιος, κλασικός-λαϊκός βρίσκονται, με τη σειρά τους, σε μια συνεχή διαδικασία ετεροκαθορισμού και επαναδιαπραγμάτευσης που σημαίνει ότι υπάρχει η ευκαιρία να δώσει κάποιος μια νέα ματιά (και μακάρι και λίγο φρέσκο αέρα) στην κατάσταση που υπάρχει σήμερα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και ευρύτερα στον κόσμο.
info
Το Σωματείο Φίλων του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης διοργανώνει συναυλία με τους Neda σε σύγxρονες συνθέσεις από την μουσική παράδοση της ανατολικής Μεσογείου το Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014 στις 20:30 στο Δημοτικό Θεάτρο Αλεξανδρούπολης.
Για περισσότερα ... www.nedamusic.com
Λίγα λόγια για τον Χρήστο Μπάρμπα
Ο Χρήστος συνεργάζεται με πολυάριθμους μουσικούς και σχήματα τόσο συναυλιακά όσο και δισκογραφικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ασχολείται με μια μεγάλη ποικιλία μουσικών ειδών, από σύγχρονη και ηλεκτρακουστική μουσική, μεσαιωνική, μπαρόκ, κλασική, τροπική jazz, καθώς και ελληνική παραδοσιακή μουσική, οθωμανική κλασική, μουσική της Βουλγαρίας, Μέσης ανατολής κλπ.
Η πολύπλευρη προσέγγιση του με στη μουσική περιλαμβάνει την σύνθεση για παραστάσεις θεάτρου και σύγχρονου χορού, σύνθεση πρωτότυπης μουσικής με τα σχήματα Yeden (2010),Magnanimus Trio – A Cue (2011), Still Time (2012), Neda (2013) καθώς και με τη διδασκαλία.
Έχει διδάξει Νέι, Καβαλ και σύνολα παραδοσιακής μουσικής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, και στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής, στο ΤΕΙ Ηπείρου στην Άρτα. Το 2012 δούλεψε στο Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος στην διοργάνωση των Χειμερινών & Καλοκαιρινών Σεμιναρίων, ενώ έχει πραγματοποιήσει στο Λαβύρινθο 3 σεμινάρια με τίτλο “Μουσική & Αντίληψη”.
Έχει πτυχίο μουσικολογίας/ μουσικής παιδαγωγικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Μάστερ στην Εθνομουσικολογίας από την Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (SOAS).