«Μισθός σε είδος. Το είδος μπορεί να είναι η δωρεάν διαμονή σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ή να αντιστοιχεί με την ημερήσια σίτιση που προσφέρει ο εργοδότης έναντι 8ωρης εξαρτημένης εργασίας». Η αγγελία δημοσιεύτηκε στα «ζητείται εργαζόμενος» του ημερήσιου Τύπου.
Καθυστερημένα δεδουλευμένα μηνών σε εκατοντάδες επιχειρήσεις. Ενίοτε προτείνεται από τον εργοδότη η ρευστοποίηση ενός κτιρίου, που, όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια, είναι υποθηκευμένο στις τράπεζες. Το γεγονός είναι πραγματικό και αφορά γνωστή επιχείρηση στον κλάδο του ιματισμού.
Το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ υποστηρίζει ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι υπόκεινται σε πάνω από ένα μήνα καθυστέρηση για την καταβολή του μισθού τους, που αποτελεί για τη μεγάλη πλειονότητα το βασικό ίσως και το μοναδικό μέσο βιοπορισμού. Σύμφωνα με τις ίδιες εμπειρικές μελέτες και τις καταγγελίες που φτάνουν με τη μορφή ερωτημάτων στα κέντρα ενημέρωσης των εργατοϋπαλληλικών κέντρων και ιδιαίτερα στη νομική υπηρεσία του ΕΚΑ, μόνο μία στις 2 επιχειρήσεις συνεχίζει να πληρώνει κανονικά κάθε μήνα τον μισθό στους μισθωτούς που παρέχουν εξαρτημένη εργασία.
Αλλά υπάρχουν κι άλλα νέα φαινόμενα. Οπως η περίπτωση της επιχειρησιακής σύμβασης με την οποία οι εργαζόμενοι συμφώνησαν να τους καταβάλλεται η αμοιβή ανά τρίμηνο κι όχι μηνιαίως. Η σύμβαση κατατέθηκε πρόσφατα στην αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων που δίδει ο Αστικός Κώδικας να μην ορίζεται επακριβώς ο χρόνος καταβολής του μισθού.
Πίσω από
αυτά τα ακραία και, φαινομενικά, μεμονωμένα περιστατικά αναδεικνύεται ο άλλος
κόσμος της μισθωτής εργασίας. Μια νέα κατηγορία εργαζομένων: οι απλήρωτοι.
Ουδείς γνωρίζει το πραγματικό μέγεθος γιατί δεν δηλώνονται. Συνήθως διστάζουν
να προβούν σε επίσημη καταγγελία προς τις Επιθεωρήσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση
συναγωνίζονται αριθμητικά τους ψευδώς δηλωθέντες. Δηλαδή την άλλη,
αναπτυσσόμενη, ομάδα μισθωτών που αμείβεται με ποσό διαφορετικό εκείνου που
δηλώνεται στην εφορία και στο ασφαλιστικό Ταμείο. «Το φαινόμενο των
απλήρωτων εργαζόμενων άρχισε να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς ιδιαίτερα από το
φθινόπωρο του 2012. Στην αρχή ένας μήνας, μετά δύο, τρεις έως και ένα
χρόνο», σημειώνει ο νομικός σύμβουλος του ΕΚΑ κ. Γ. Μελισσάρης, παραπέμποντάς
μας ενδεικτικά στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι συγκεκριμένων
επιχειρήσεων.
Εγκλωβισμένοι
«Οι
απλήρωτοι εργαζόμενοι είναι εγκλωβισμένοι αφού ούτε απολυμένοι είναι για να
λάβουν επίδομα ανεργίας, ούτε πραγματικά μισθωτοί, διότι εργάζονται χωρίς
αμοιβή κι όταν ξαναρχίζει η πληρωμή γίνεται με μικρά έναντι». Πώς ζουν; Συνήθως
από τις συντάξεις των γονέων. Κι όταν οι καθυστερήσεις ξεπερνούν το εξάμηνο
επιλέγουν το μέσο της επίσχεσης. «Στην περίπτωσή της, βρίσκουν αποκούμπι μόνο
και μόνο για να λάβουν επίδομα από τον ΟΑΕΔ το οποίο, ωστόσο, δεν μπορεί να
διαρκέσει πάνω από ένα χρόνο», αναφέρει ο κ. Μελισσάρης.
Ευρεία είναι
και η έκταση των ψευδώς δηλωθέντων. Επιθεωρητές Εργασίας που γνωρίζουν αλλά
«αφού όλα φαίνονται νομότυπα» δεν μπορούν να παρέμβουν, βλέπουν πίσω από τη
μεγάλη αύξηση των μεγεθών της μερικής απασχόλησης τους τελευταίους μήνες
μισθωτούς που εργάζονται για 8 ή και περισσότερες ώρες αλλά δηλώνονται για 4 ή
5 ώρες με 50% του μισθού.
Πώς
προστατεύεται, όμως, ο μισθός του εργαζόμενου όταν δεν του καταβάλλεται
εγκαίρως; Oλοι οι νομικοί θα συμφωνήσουν ότι εκτός από την προσφυγή στο ΣΕΠΕ
και την επίσχεση εργασίας, ο νόμος δίδει τη δυνατότητα άσκησης αγωγής για λήψη
ασφαλιστικών μέτρων με αίτημα την κήρυξη πτώχευσης ή άλλες ποινικές κυρώσεις.
Το θέμα
απασχόλησε έντονα το 13ο πανελλήνιο συνέδριο της Εταιρείας Δικαίου Εργασίας και
Κοινωνικής Ασφάλισης χωρίς να διαφανεί μια πειστικά εναλλακτική λύση.
Αντιθέτως, αυτό που απεδείχθη και μέσα από τη μελέτη της νομικού κ. Ουρ.
Ζερβομπεάκου είναι ότι πρόκειται για ποινικό αδίκημα, το οποίο επισύρει ακόμη
και τη διαδικασία του αυτοφώρου από την επομένη της μέρας που θα κριθεί
ληξιπρόθεσμη η οφειλή. Φυσικά δεν αντιμετωπίζεται ως τέτοιο. Το ΣΕΠΕ είναι
ακυρωμένο και οι μισθωτοί είναι εγκλωβισμένοι αφού φοβούνται το χειρότερο,
δηλαδή την ανεργία.