«Έχετε ακόμη whistleblowers (σ.ς.: μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος) εσείς;», ρωτάει ο Βλαντίμιρ Κούτιν τον Ρόναλντ Κράμπ στην τελευταία συνάντησή τους, στο περιθώριο της συνόδου των G20 στην Οτζάκα. «Τέρμα το δούλεμα, Βλαντ!..», τον κόβει ο Αμερικανός με μια χειρονομία που ξεκινά ως πρόθεση ντιρέκτ (με στόχο το σαγόνι του Ρώσου ομολόγου του) και καταλήγει να στρώνει το δικό του ατίθασο καροτί μαλλί: «Fuck off, Βλάντ... Η σκευωρία θα καταρρεύσει... Καθαρίζω οσονούπω με το..
ουκρανικό βαθύ λαρύγγι (σ.σ.: έναν προστατευόμενο μάρτυρα που τον κατηγορεί για εκβιασμό) και περιμένω τον Εγγλέζο να μου στείλει πακέτο τον mother fucker Τσούλιαν Εσάνς... Και τέλος οι whistleblowers!”.
Μόλις διαβάσατε, κατ’ αποκλειστικότητα, μια σκηνή από το σενάριο της νέας σειράς του... Netplix, Μάρτυρες Δημοσίου Συμφέροντος... Ενός πολιτικού θρίλερ βγαλμένου μέσα απ’ τη ζωή, που θα ’λεγε κι ο δικός μας Φιλοποίμην Φίνος. Όπως και οι βασικοί του ήρωες: Ο «Τσούλιαν Εσάνς», ας πούμε, δεν είναι παρά ο Τζούλιαν Ασάνζ, ο ιδρυτής των WikiLeaks. Και πράγματι, αν ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον (ο «Εγγλέζος» του σεναρίου) βάλει πλάτη για την έκδοσή του Ασάνζ στις ΗΠΑ (όπου τον περιμένει με αγωνία ο Ντόναλντ Τραμπ -ο «Ρόναλντ Κραμπ» του σεναρίου- για να του κλείσει οριστικά το στόμα), τότε θα έχουμε, αν όχι το «τέλος των whistleblowers!» (που λέει και το σενάριο), το τέλος της ερευνητικής δημοσιογραφίας...
*******
Θέλω να πω ότι, αν οι whistleblowers είναι οι προστατευόμενοι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, οι ερευνητές δημοσιογράφοι τύπου Τζούλιαν Aσάνζ είναι οι απροστάτευτοι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, και ότι η ερευνητική - καταγγελτική δημοσιογραφία, βασική εγγυήτρια δύναμη του δημοσίου συμφέροντος στη διάρκεια του 20ού αιώνα, είναι σήμερα είδος υπό εξαφάνιση. Ιδιαίτερα στη χώρα μας σπανίζει στην κυριολεξία και, όπου και όποτε εμφανίζεται, κατηγορείται από τους εκάστοτε καταγγελλόμενους (κυβερνητικούς αξιωματούχους του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. συνήθως), ως προϊόν πολιτικής σκευωρίας... αλλοτρίων δυνάμεων...
Ακριβώς όπως και οι προστατευόμενοι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος στην περίπτωση του σκανδάλου Novartis: «οι κουκουλοφόροι», κατά τους εμπλεκόμενους υπόδικους πολιτικούς αξιωματούχους της κυβέρνησης των σαμαροβενιζέλων - «οι αμειβόμενοι και γι’ αυτό αναξιόπιστοι προστατευόμενοι μάρτυρες», κατά τη λοβοτομημένη (την απαλλαγμένη από το βασικό ένστικτο του ρεπόρτερ - ερευνητή) δημοσιογραφία των κατεβασμένων μολυβιών...
Πάμε πάλι απ’ την αρχή: Η προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (ή whistleblowers, όπως αποκαλούνται αυτοί που 'σφυρίζουν' πολύτιμες πληροφορίες κινητοποιώντας τις αρχές!) θεσπίστηκε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1871. Αιτία, η ανάγκη εξάρθρωσης της εγκληματικής οργάνωσης Κου-Κουξ-Κλαν από τα ίδια τα θύματά της!
Το 1970 η προστασία των whistleblowers στις ΗΠΑ γίνεται ομοσπονδιακή υπόθεση: μόνο το πρόγραμμα WITSEC (περιλαμβάνει μετεγκατάσταση των μαρτύρων και έναν 'μισθό' που τους επιτρέπει να ξεκινήσουν τη ζωή τους από την αρχή με καινούργια ταυτότητα) παρείχε προστασία σε περισσότερους από 18.000 μάρτυρες και τις οικογένειές τους και εξασφάλισε καταδίκη των ενόχων σε ποσοστό 89% των περιπτώσεων που έφτασαν στα δικαστήρια.
*******
Αν εξαιρέσουμε τις “επικών διαστάσεων” υποθέσεις των Τομάσο Μπουσκέτα και Σαλβατόρε Κοντόρνο κατά τη δεκαετία του '80, που έθεσαν στο περιθώριο την ιταλική Κόζα Νόστρα, στους διαπρεπείς whistleblowers της εποχής μας συγκαταλέγονται:
- * Ο Τζούλιαν Ασάνζ με τα WikiLeaks του, ο οποίος κατηγορήθηκε για... βιασμό και διέφυγε τη σύλληψη ζώντας κυρίως σε... ξένες πρεσβείες από το 2010 * Η άτυχη Μαλτέζα δημοσιογράφος Δάφνη Καρουάνα Γκαλιζία, η οποία έχασε τη ζωή της το 2017 ερευνώντας τη διαφθορά στη Μάλτα μέσω των αποκαλυπτικών Panama Papers
- * Ο πιο πρόσφατος “ζωντανός στόχος” του Ντόναλντ Τραμπ, ο βετεράνος του Ιράκ Αλεξάντερ Βίντμαν, ο οποίος απειλεί την προεδρία του Αμερικανού μεγιστάνα κατηγορώντας τον ότι κίνησε γη και ουρανό εκβιάζοντας τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι να “βγάλει βρόμα” εναντίον του Δημοκρατικού αντιπάλου του στις επερχόμενες εκλογές του 2020, Τζο Μπάιντεν.
- το κείμενο του Ν. Τσαγκρή είναι από την Αυγή της Κυριακής (10.11.2019)