Το περιβαλλοντικό ατύχημα στο ορυχείο χρυσού-χαλκού στο Mount Polley του Καναδά (4/8) καταδεικνύει την απειλή που επιφυλάσσουν για την Ελλάδα τα εξορυκτικά σχέδια που προωθεί η κυβέρνηση. Γιατί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τα ορυχεία χρυσού στη Θράκη (Πέραμα, Σάπες) βασίζονται σε αναληθή ή πλήρως ψευδή στοιχεία, επισημαίνει ο υφηγητής του Ινστιτούτου Ορυκτολογίας-Πετρογραφίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, δρ Κυριάκος Αρίκας.
Οπως τονίζει ο δρ Κ. Αρίκας, η «Eldorado Gold» και οι θυγατρικές της «Χρυσωρυχεία Θράκης» (Πέραμα) και «Μεταλλευτική Θράκης» (Σάπες) αναφέρουν στις ΜΠΕ ότι μία βροχόπτωση που μπορεί να καταστρέψει τα προβλεπόμενα αναχώματα/φράγματα συμβαίνει μία φορά στα 10.000 χρόνια. Αυτό είναι «παραμύθι», λέει. Κι επικαλείται στατιστική (Chronology of major tailings dam failures, http://www.wise-uranium.org/mdaf.html) που καταγράφει 95 ατυχήματα (τα κυριότερα) σε φράγματα διαφόρων μεταλλείων ανά τον κόσμο τα τελευταία 52 χρόνια (1961-2013). «Η θραύση του φράγματος στο Mount Polley αποτελεί τη δεύτερη περιβαλλοντική καταστροφή στο τρέχον έτος και δεν γνωρίζουμε τι εκπλήξεις θα έχουμε μέχρι το τέλος του 2014», τονίζει.
Η «Eldorado Gold» ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει πιθανότητα καταστροφικής αστοχίας φραγμάτων της και διαρροής μεταλλευτικών τελμάτων διότι θα εφαρμόσει την «ξηρή απόθεση».
Σύμφωνα με το νέο σχέδιο (2011) της «Χρυσωρυχεία Θράκης» (ΧΘ), διαχείρισης και εγκατάστασης απόθεσης τελμάτων στο Πέραμα, ο πολφός του τέλματος από τη μεταλλουργική επεξεργασία κυάνωσης θα μεταφέρεται σε πυκνωτή και φιλτροπρέσα και στη συνέχεια στο χώρο απόθεσης τελμάτων σαν σφιχτή λάσπη με υγρασία 15%-20%.
Η εταιρεία προπαγανδίζει την αφυδάτωση του πολφού τέλματος με φιλτροπρέσα και μιλάει για ανακύκλωση νερού και για «αφυγραμένο» τέλμα (filter cake). Αλλά η πληροφόρηση για τη λειτουργία του συστήματος είναι ουσιαστικά μηδενική. Η ΜΠΕ της «ΧΘ» αφιερώνει για τη διαδικασία αυτή ένα κεφάλαιο (κεφ. 5.3.9) με τετριμμένο κείμενο 9 σειρών και για την περιγραφή και λειτουργία της φιλτροπρέσας μόνο δύο(!) σειρές. Για μια πολύπλοκη επεξεργασία που για 8-9 χρόνια θα επεξεργάζεται 23-26 εκατ. τόνους πολφού τοξικού τέλματος. Προκαλούνται λοιπόν αμφιβολίες για τη σωστή διεκπεραίωση της αφυδάτωσης του πολφού τέλματος καθημερινής παραγωγής 8.000 τόνων. Επίσης υπάρχουν αμφιβολίες ότι στη μαζική αυτή διεργασία το τέλμα θα συμπιέζεται στο 85% σε στερεά. Η εταιρεία μιλάει πότε για 15% πότε για 15%-20% υγρασία -ενώ στην πράξη θα υπερβαίνει το 30%.
Ενα μέρος του κυανίου και των άλλων χημικών αντιδραστηρίων (μεταδιθειώδες νάτριο, θειικός χαλκός κ.ά.) θα προσροφάται στους κόκκους της στερεάς φάσης ή θα δεσμεύεται στις νέες χημικές ενώσεις. Το δε διάλυμα θα είναι ήδη από τη διαδικασία της εκχύλισης φορτωμένο με τοξικά χημικά στοιχεία. «Αυτό το άκρως τοξικό διάλυμα θα ανακυκλώνει (!!) λοιπόν η εταιρεία;» διερωτάται ο Κ. Αρίκας.
Υστερα από μερικούς κύκλους ανακύκλωσης, προσθέτει, η υδατική φάση θα μετατρέπεται σε «κοκτέιλ» τοξικών ουσιών. Σ' αυτό πρέπει να προστεθεί και το ποσοστό της κατώτερης κοκκίωσης του πετρώματος που θα διαπερνά τη φιλτρόπρεσα και θα παραμένει στην (ανακυκλωμένη) υδατική φάση (που έχει δυνατότητα προσρόφησης τοξικών ουσιών και ανεξέλεγκτης δημιουργίας επικίνδυνων χημικών ενώσεων). Πού θα φυλάσσεται/διοχετεύεται αυτή η άκρως τοξική υδατική φάση; Είναι εξωπραγματικό ότι καθ' όλη τη διάρκεια του έργου θα χρησιμοποιείται το ίδιο νερό. «Αρα θα πρέπει να ανανεώνεται περιοδικά με αποτέλεσμα να λάβει ετησίως διαστάσεις πολλών εκατοντάδων χιλιάδων κυβικών μέτρων τα οποία αργά ή γρήγορα θα έχουν την τύχη των 10 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων τοξικού νερού που διέρρευσαν στο τραγικό δυστύχημα του Mount Polley;».
Η «πυραμίδα» μεταλλευτικών τελμάτων στο Πέραμα
Το 2011 η «Χ.Θ.» παρουσίασε νέο σχέδιο εγκατάστασης για την απόθεση των μεταλλευτικών τελμάτων: Θα ξεκινήσει με μία λεκάνη που θα περιλαμβάνει το ρέμα Σπαλτζάκ, 500 μ. νότια του οικισμού Περάματος. Το σημείο εκροής του Σπαλτζάκ στο κεντρικό ρέμα «Παλιόρρεμα», απέχει από το Θρακικό Πέλαγος μόνο 3,5 χλμ. Η στέψη της λεκάνης τελμάτων έχει τριγωνικό σχήμα με μήκος πλευρών 900, 750 και 650 μέτρα. Στη νοτιοανατολική πλευρά της, στην κατάντη του ρέματος Σπαλτζάκ, θα ανορθωθεί το κύριο ανάχωμα (φράγμα) ύψους 40 μ. (!) και θα κατασκευαστούν 5 μικρότερα περιφερειακά αναχώματα για την αναχαίτιση επιφανειακών νερών.
Η χωρητικότητα της χαράδρας Σπαλτζάκ επαρκεί για την εναπόθεση μεταλλευτικών τελμάτων 1.800.000 κ.μ. (2.900.000 τόνοι). Για τα υπόλοιπα τέλματα 4.900.000 κ.μ. (7.900.000 τόνοι), η εταιρεία σχεδίασε την πυραμιδοειδή «ανυψωτική επέκταση» του χώρου εναπόθεσης με εσωτερικά αναχώματα ύψους 5 μ. σε 10 επίπεδα. Αυτά θα πατούν επάνω στο υγρό τέλμα! Σύμφωνα με τη ΜΠΕ η πελώρια αυτή «χαβούζα» θα ανυψωθεί από υψόμετρο 195 στα 245. Τελικά θα ξεπροβάλει μια γιγαντιαία «βαθμιδώδης πυραμίδα» από μεταλλευτικά τέλματα και αναχώματα.
Διερωτάται κανείς, πώς θα στηριχθεί ένα τέτοιο μεγάλο σύστημα αναχωμάτων σε ασταθή ιζήματα τελμάτων, όταν αυτά με κοκκίωση μερικών μικρών (χιλιοστών του χιλιοστού!!) θα συμπεριφέρονται σαν αργιλικά ιζήματα με τα γνωστά φαινόμενα «θιξοτροπίας» και ρευστότητας σε περίπτωση βροχοπτώσεων, ώστε να δημιουργούν διαρκή προβλήματα στη σταθεροποίηση των αναχωμάτων. «Ενα τέτοιο σύστημα εναπόθεσης τοξικών μεταλλευτικών τελμάτων είναι απαράδεκτο. Διαχρονικά θα εξελιχθεί σίγουρα σε διαρκή πηγή διαρροών τοξικών ουσιών με μεγάλες πιθανότητες, σε μια ασυνήθιστη βροχόπτωση, να σπάσουν τμήματα της "πυραμίδας" και να παρασύρουν σαν "ντόμινο" το πολύπλοκο σύστημα αναχωμάτων και το κύριο φράγμα, με ολέθριες επιπτώσεις στο Παλιόρρεμα, στον παραλιακό χώρο Μεσημβρίας και στο Θρακικό Πέλαγος», τονίζει ο Κ. Αρίκας.
Η προγραμματιζόμενη λεκάνη τελμάτων στις Σάπες
Η «Μεταλλευτική Θράκης» (Μ.Θ.) σχεδίασε για το ορυχείο Σαπών μια γιγαντιαία λεκάνη τελμάτων σε ρέμα που εκρέει στο κεντρικό ρέμα Ζεστόρρεμα, στην τοποθεσία Αλογότοπος, 2 χλμ. βορειοανατολικά των Σαπών. Η μεγάλη έκταση του ρέματος (1.700 μ.) με πολλές διακλαδώσεις στη νότια και νοτιοδυτική πλευρά του, η υψομετρική διαφορά ροής (200 μ.) και η σχετικά μεγάλη επιφάνεια της λεκάνης απορροής (σχεδόν ένα 1 τ.χλμ.) προμηνύουν έντονη ροή μεγάλων ποσοτήτων βρόχινων νερών. Σε ασυνήθιστες βροχοπτώσεις θα δημιουργούνται μεγάλες πιέσεις στην κατάντη του ρέματος που θα οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στη θραύση του φράγματος, όπως στο Mount Polley.
Διαρροές και αστοχίες στη γιγαντιαία αυτή λεκάνη τοξικών τελμάτων θα απειλούν το υδρολογικό δίκτυο. Ο καθένας μπορεί να υπολογίσει τι σημαίνει η αναπόφευκτη δυσφήμηση και υποβάθμιση των γεωργικών προϊόντων της περιοχής Σαπών - Κομοτηνής, καθώς και της αλιευτικής και τουριστικής κίνησης στην παραλιακή περιοχή: Αλεξανδρούπολη-Μαρώνεια-Φανάρι/Πόρτο Λάγος. Οι απώλειες απασχόλησης στους βασικούς και παραδοσιακούς αυτούς τομείς δεν συγκρίνονται ούτε κατ' ελάχιστον με τις λίγες θέσεις εργασίας που υπόσχονται οι εταιρείες, καταλήγει ο Κ. Αρίκας.