Πολλοί ξαγρύπνησαν μαζί με τα μέλη του ΚΑΣ αφού το θέμα αφορά τους πολίτες της χώρας, όχι μόνον τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που τάσσονται σε μεγάλο ποσοστό – σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα- υπερ της διατήρησης των αρχαιοτήτων. Αφορά την ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα που θεωρεί «καταστροφική» τη διάλυση του βυζαντινού συνόλου και τον «τεμαχισμό» του σε κομμάτια που θα αποθηκευτούν μέχρι να επιστρέψουν στη θέση τους.
Ο Δημήτρης Κορρές παρουσίασε τη μελέτη στην αρχή της συνεδρίασης, σημειώνοντας ότι μέχρι σήμερα έχουν αποσπαστεί 1.400 τόνοι αρχαιολογικών ευρημάτων από τις ανασκαφές της Εγνατίας. Στην προκειμένη φάση η απόσπαση θα γίνει με νέα μέθοδο και θα διαρκέσει σχεδόν 5 μήνες. Σύμφωνα με τη μελέτη οι αρχαιότητες θα στεγαστούν στο Καλοχώρι, εκεί που έχουν γίνει αποθήκες – σε κοντέϊνερ- και φυλάσσονται τα ευρήματα από τις ανασκαφές όλων των σταθμών του μετρό. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 – όταν άλλαξε η κυβέρνηση- μέχρι σήμερα έχει σημειωθεί ήδη καθυστέρηση ενός έτους στο έργο, αφού οι εργασίες για τη μελέτη της διατήρησης κατά χώρα του βυζαντινού συνόλου και της λειτουργίας του σταθμού, σταμάτησαν.
Τις θέσεις της στα μέλη του ΚΑΣ παρουσίασε η Αττικό Μετρό αργά το βράδυ ενώ υπέρ της απόσπασης τέχθηκαν, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, ο περιφερειάρχης Απόστολος Τζιτζικώστας που υποστήριξαν για άλλη μια φορά, ότι με τη συγκεκριμένη μέθοδο το έργο θα ολοκληρωθεί, έως τον Απρίλιο του 2023.
Ωστόσο ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων – θυμίζουμε ότι έχει προσφύγει μαζί με άλλα Σωματεία και επιστημονικούς φορείς στο ΣτΕ κατά της υπουργικής απόφασης και η υπόθεση θα εκδικαστεί στις 6 Νοεμβρίου – στην παρέμβασή του σημείωσε ότι το χρονοδιάγραμμα που έδινε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Νίκος Ταχιάος από τον Δεκέμβριο του 2019 και επιβεβαίωνε ο Υπουργός Μεταφορών Κ. Καραμανλής τον Μάιο 2020 κατά την επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. «… μόνο η απομάκρυνση των σάκκων της άμμου με τους οποίους είχαν σκεπαστεί οι αρχαιότητες προκειμένου να προφυλαχθούν ολοκληρώθηκε στην ώρα της (6-8 μήνες), καθώς υλοποιήθηκε στη συνέχεια του προηγούμενου σχεδιασμού της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων και δεν είχε καμία σχέση με τον ανασχεδιασμό του Σταθμού. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από τα άλλα βήματα που ανακοίνωσε ο κ. Ταχιάος, η μεν Υπουργική Απόφαση έκανε 3 μήνες να εκδοθεί (εκδόθηκε τον Μάρτιο 2020, ενώ το ΚΑΣ είχε γνωμοδοτήσει τον Δεκέμβριο 2019!), η τελική μορφή της μελέτης απόσπασης κατατέθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2020, δηλαδή 9 μήνες μετά, ενώ ο κ. Ταχιάος είχε ανακοινώσει ότι θα είναι έτοιμη εντός 3 μηνών. Η ίδια η Μελέτη Απόσπασης ορίζει ως ορίζοντα ολοκλήρωσης τις 21 εβδομάδες».
Ο ΣΕΑ μαζί με την Πανελλήνια Ενωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων και τον Ενιαίο Σύλλογο Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ Αττικής, Στερεάς και Νήσων είχαν καταθέσει αίτημα αναβολής της εξέτασης του θέματος στο ΚΑΣ, καθώς δεν τους δόθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες αντίγραφο της εξεταζόμενης μελέτης. Τελικά οι ενδιαφερόμενοι φορείς πήραν την μελέτη μετά από εισαγγελική παραγγελία.
Στην παρέμβασή του ο ΣΕΑ σημειώνει ότι η υποβληθείσα μελέτη «παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά προμελέτης». Αναφέρει ότι η επανατοποθέτηση «…περιορίζεται σε μόλις 11 σελίδες, είναι σαφές ότι η έμφαση είναι στην απομάκρυνση των αρχαιοτήτων και όχι στην επιστροφή τους. Ειναι εξαιρετικά αμφίβολο αν, μετά την απόσπασή τους, αυτές οι αρχαιότητες θα ξαναγυρίσουν ποτέ στον Σταθμό». Σημειώνει δε, «…σε καμία άλλη περίπτωση δεν είχε προκύψει η ανάγκη διάλυσης/διαμελισμού των μνημείων για να εξαχθούν από οπές συγκεκριμένων διαστάσεων, όπως προκύπτει τώρα: Λόγω της αλλαγής του σχεδιασμού, ο αρχαιολογικός χώρος πρέπει να διαμελιστεί για να εξαχθεί από τα ανοίγματα που βρίσκονται στα φρεάτια, διαστάσεων 6,50Χ9,68 και 5Χ7,18. Ο διαμελισμός των αρχαιοτήτων δεν θα ακολουθήσει τις κατασκευαστικές τους ιδιαιτερότητες, αλλά θα πρέπει να ακολουθήσει τα κατασκευαστικα χαρακτηριστικά του τεχνικού έργου, και μάλιστα χαρακτηριστικά που εξυπηρετούσαν άλλους σκοπούς κι όχι την απόσπαση των αρχαιοτήτων!»
Παρ ότι έγιναν πλήθος παρατηρήσεων και επισημάνσεων στην αρχική πρόταση του αρχιτέκτονα Δ.Κορρέ, είναι εντυπωσιακό ότι δεν βρέθηκε ούτε ένα μέλος του ΚΑΣ να διαφωνήσει.
Να θυμίσουμε ότι η απόσπαση και η απανατοποθέτηση ανακοινώθηκε από τον Κ. Μητσοτάκη πέρυσι στη ΔΕΘ. Ηταν βούληση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, που από το 2014 είχε κάνει ότι περνούσε από το χέρι της – τότε γ.γ. ΥΠΠΟ και προεδρεύουσα στο ΚΑΣ- για να προκριθεί η λύση του τεμαχισμού/διάλυσης του μοναδικού βυζαντινού συνόλου.
Η ολονύχτια συνεδρίαση έγινε μέσω τηλεδιάσκεψης και χωρίς την παρουσία των διαπιστευμένων δημοσιογράφων, που αν και κατέθεσαν ειδικό αίτημα προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, αυτό δεν υλοποιήθηκε.
Πληροφορίες από: Εφημερίδα των Συντακτών