Η πανδημία έκανε πολλούς να βγάλουν τον καλύτερο εαυτό τους
- από τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας που αντιμετωπίζουν τον ιό στην
πρώτη γραμμή, μέχρι τον στρατό των εθελοντών που έσπευσαν να συνδράμουν τους
εμβολιασμούς και τις ομάδες αλληλοβοήθειας που παραδίδουν δέματα τροφίμων σε
όσους αναγκάζονται να απομονωθούν.
Αλλά έκανε και τους πολιτικούς μας να βγάλουν το χειρότερο
εαυτό τους - από την προσπάθεια της Σουηδίας να υιοθετήσει μια στρατηγική
«ανοσίας της αγέλης», έως την αποτυχία του Κογκρέσου των ΗΠΑ να παραδώσει ένα
επαρκές πακέτο τόνωσης πριν από τις εκλογές και τον χαρακτηρισμό της Covid-19
από τον Μπολσονάρο ως μια «μικρή γρίπη».
Η αποτυχία των κυβερνήσεών μας να αντιμετωπίσουν επαρκώς την
πανδημία Covid-19 μας παρέχει μια εικόνα σχετικά με το πώς είναι πιθανό να
ανταποκριθούν στις προκλήσεις που θέτει η κατάρρευση του κλίματος. Πολλά από τα
εργαλεία που χρησιμοποίησαν οι κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας
θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης
για το κλίμα στο μέλλον.
Πρώτον, το πρώτο μέλημα πολλών κρατών θα είναι να κλείσουν
όλα τα σύνορά τους. Καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, έχουμε δει
επανειλημμένες εκκλήσεις για πολύ αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα - ειδικά σε
κράτη που είναι ήδη γνωστά για τα σκληρά τους σύνορα.
Είναι σαφές ότι υπάρχει ανάγκη παρακολούθησης της ροής
ανθρώπων από και προς τις διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά -
όπως συμβαίνει πάντα με τους συνοριακούς ελέγχους - οι επιπλέον έλεγχοι δεν
κατάφεραν να πετύχουν τους στόχους τους, ενώ διαπομπεύτηκαν μετανάστες και
πρόσφυγες.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, πλούσιοι
επιχειρηματίες μπόρεσαν να ταξιδέψουν πέρα από τα σύνορα σχεδόν χωρίς κανένα
εμπόδιο, ενώ η υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ καλλιεργεί το μίσος προς τους
μετανάστες που προσπαθούν να κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι μέσω της Μάγχης.
Δεύτερον, τα κράτη θα χρησιμοποιήσουν την κατάσταση έκτακτης
ανάγκης για να περιορίσουν τις διαφωνίες στο εσωτερικό και για να εντείνουν τη
στρατιωτική τους παρουσία στο εξωτερικό. Καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, το
δικαίωμα στις συγκεντρώσεις περιορίστηκε σοβαρά. Παρότι αυτό δεν κατάφερε να
σταματήσει το κίνημα του Black Lives Matter στις Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι,
μάλλον εμπόδισε την περαιτέρω εξάπλωση του κινήματος.
Πολλές κυβερνήσεις είναι πιθανό να χρησιμοποιήσουν την
απειλή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για το κλίμα για να περιορίσουν τις
διαμαρτυρίες ομάδων που επιδιώκουν να εμποδίσουν τις δραστηριότητες που
συμβάλλουν στην κατάρρευση του κλίματος. Και η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου
ήδη προετοιμάζει τις ένοπλες δυνάμεις της για μια αύξηση βίαιων συγκρούσεων στο
εξωτερικό λόγω της πολιτικής αστάθειας που ενδέχεται να προκύψει από τις
περαιτέρω αλλαγές στο κλίμα της Γης.
Τρίτον, τα κράτη θα ρίξουν χρήματα σε ιδιωτικές εταιρείες
για να τις προστατεύσουν από την οικονομική ύφεση, ενώ το κόστος αυτής της
εταιρικής ευημερίας θα επιβαρύνει τους απλούς ανθρώπους. Αθροιστικά, οι
κυβερνήσεις έχουν στηρίξει τις ιδιωτικές επιχειρήσεις με τρισεκατομμύρια
δολάρια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ενώ ορισμένα κράτη έχουν θέσει όρους σε αυτήν την ενίσχυση - για παράδειγμα,
εξαιρώντας γνωστούς φοροφυγάδες - άλλα δεν το έχουν κάνει. Και κυβερνητικοί
αξιωματούχοι σε όλο τον κόσμο ήδη εγείρουν θέμα για περικοπές στις δημόσιες
υπηρεσίες όταν τελειώσει η κρίση ούτως ώστε να πληρώσουν αυτά τα πακέτα.
Παρομοίως, τα περισσότερα προγράμματα απεξάρτησης από τον
άνθρακα που αναπτύσσουν κράτη του παγκόσμιου βορρά παρέχουν επιδοτήσεις σε
ιδιωτικές επιχειρήσεις, δημιουργώντας παράλληλα την προοπτική αύξησης των φόρων
στους απλούς εργαζόμενους. Η προσπάθεια να φορτωθεί το κόστος της κατάρρευσης
του κλίματος, η οποία έχει προκληθεί σε μεγάλο βαθμό από τους πλούσιους, σε
απλούς εργαζόμενους είναι πιθανό να προκαλέσει αντιδράσεις - όπως το κίνημα των
Κίτρινων Γιλέκων που εμφανίστηκε στη Γαλλία το 2018.
Τέλος, και ίσως το πιο σημαντικό, η κλιματική κρίση - όπως η
πανδημία - θα έχει εξαιρετικά άνισες επιδράσεις σε διάφορα μέρη της παγκόσμιας
οικονομίας. Η πανδημία έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη εκροή κεφαλαίων από τον
αναπτυσσόμενο κόσμο που έχει καταγραφεί ποτέ, αφήνοντας πολλά κράτη με τεράστια
προβλήματα χρέους. Εν τω μεταξύ, αυτά τα φτωχότερα κράτη είναι πιθανό να λάβουν
το εμβόλιο αρκετά χρόνια μετά τα πλουσιότερα.
Αυτά είναι τα ίδια κράτη που ήδη επηρεάζονται περισσότερο
από την κατάρρευση του κλίματος, παρόλο που ιστορικά είναι υπεύθυνα για μόνο
ένα μικρό ποσοστό των εκπομπών άνθρακα του πλανήτη. Από την ερημοποίηση στο
Σαχέλ, έως τις ακραίες πλημμύρες στη Νότια Ασία και μέχρι τους πιο συχνούς και
σφοδρούς τυφώνες στην Καραϊβική, η κατάρρευση του κλίματος έχει ήδη τεράστιο
αντίκτυπο σε πολλά κράτη που δε διαθέτουν τους πόρους για να αντιμετωπίσουν
επαρκώς το ζήτημα.
Εάν επιτρέψουμε η απάντηση στην κατάρρευση του κλίματος να
είναι τόσο αργή, αποδιοργανωμένη και διεφθαρμένη όσο ήταν η απάντηση στην
πανδημία, τότε καταδικάζουμε μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού σε θάνατο
και καταστροφή σε μια κλίμακα που έχουμε να δούμε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο
Πόλεμο.
Ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε είναι να εφαρμόσουμε μια
παγκόσμια Πράσινη Νέα Συμφωνία, η οποία θα φέρει ταχεία απαλλαγή από τον
άνθρακα δημιουργώντας καλές, καλά αμειβόμενες, θέσεις εργασίας που να μπορούν
να οργανωθούν σε συνδικάτα, επέκταση της παροχής δημόσιων υπηρεσιών και αύξηση
της φορολογίας των πλουσίων.
Οι μεταφορές πόρων και τεχνολογίας - καθώς και πιο
δημοκρατικοί διεθνείς θεσμοί - θα απαιτηθούν για να διασφαλιστεί ότι κάθε χώρα
θα είναι σε θέση να αποδεσμευτεί πλήρως από τον άνθρακα έως το 2050, μειώνοντας
παράλληλα τον αντίκτυπο της κατάρρευσης του κλίματος που ήδη αντιμετωπίζουμε.
Η πανδημία υπήρξε μια πρόβα για πολλές από τις προκλήσεις
που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι είμαστε
καλύτερα προετοιμασμένοι για την επόμενη.
* Οικονομολόγος
Πηγή: Forum.eu